راهنمای کامل واکسیناسیون گوسفندان

انجام دقیق و کامل برنامه های فعلی واکسیناسیون گوسفندان بالغ و بره ها، می تواند از ایجاد ضرر اقتصادی قابل توجه در دامداری ها، جلوگیری کند. شرط داشتن یک‌ گله سالم و جلوگیری از بروز زیان اقتصادی، انجام دقیق و کامل برنامه واکسیناسیون است.

باید بدانید که برخی از بیماری ها، مانند کلستریدیال، برای این حیوانات بسیار کشنده هستند. برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری و مرگ، انجام واکسیناسیون در طول عمر حیوان، برای حفظ ایمنی لازم در برابر ابتلا با این بیماری ها، ضروری است.

شایع ترین بیماری های کشنده در گوسفند ها، شامل موارد زیر است:

• کزاز
• پای سیاه
• بیماری سیاه
• انتروتوکسمی (کلیه پالپی)
• ادم بدخیم و تورم سر در قوچ

لنفادنیت موردی ( یا CLA) بیماری دیگری است که اگرچه معمولاً کشنده نیست، اما باعث بروز تلفات اقتصادی در برخی از دامداری ها می شود. انجام واکسیناسیون، برای پیشگیری از ابتلا گوسفندها به این بیماری و ایجاد زیان های اقتصادی، توصیه می شود.

واکسیناسیون گوسفندان برای پیشگیری از  کلستریدیال و CLA

دامپزشکان توصیه می کنند که برای دستیابی به ایمنی کامل، بره ها باید 2 دوز تزریق واکسن با فاصله 4 تا 6 هفته داشته باشند. آن دسته از گوسفندان بالغ که در بره بودن، واکسیناسیون کرده اند، نیاز به دریافت دوز تقویت کننده سالانه دارند. همچنین، گوسفندهای بالغ بدون سابقه واکسیناسیون باید تزریق 2 واکسن با فاصله 4 تا 6 هفته و سپس تقویت کننده سالانه را انجام دهند.

تزریق تقویت کننده سالیانه برای میش ها باید 2 تا 6 هفته قبل از تولید مثل انجام شود. این کار، نه تنها از میش در زمان بارداری محافظت می کند، بلکه ایمنی ایجاد شده را به بره منتقل می کند. اغلب توصیه می شود که بره هایی که به مراتع سرسبز می روند، هر 3-4 ماه یکبار تقویت کننده اضافی دریافت کنند تا از بروز مشکلات مختلف در آن ها، پیشگیری شود.

این نوبت از واکسن ها را می توان با تزریق تقویت کننده های سالانه، هنگامی که بره ها تبدیل به گوسفند های بالغ می شوند، جایگزین کرد.

شایع ترین بیماری چشم در گوسفند را بشناسید.

واکسیناسیون گوسفندان گال دهانی

بیماری گال دهانی، یکی دیگر از بیماری های غیر کشنده، اما ناتوان کننده در میان گوسفندان است. انجام واکسیناسیون ضد این بیماری، در گله هایی که احتمال شیوع گال دهانی در آن ها وجود دارد، توصیه می شود. این نوع از واکسن ها، حاوی ویروس زنده هستند، و اگر کل گله واکسینه نشوند، گوسفندان غیر واکسینه می توانند در برابر این عفونت، آسیب پذیر باشند.

واکسیناسیون ضد بیماری گال دهانی، این توانایی را دارد که از گوسفندان، تا آخر عمر محافظت کند. واکسن ضد بیماری گال دهانی را می توان از 2 روزگی، به بره های تازه متولد شده تزریق کرد، اما این تزریق، معمولاً در زمان علامت گذاری انجام پی شود. علاوه براین، پس از تزریق واکسن، حدود 2 هفته طول می کشد تا حفاظت مطلوب در بدن دام ایجاد شود.

بیماری گال دهانی، یک بیماری مشترک بین انسان و حیوانات است. این بیماری، برای انسان نیز بیماری زا است. یعنی یک گوسفند آلوده، می تواند این بیماری را به انسان منتقل کند. هنگام واکسیناسیون، همیشه از دستکش و لباس محافظ استفاده کنید. تا در برابر انتقال ناخواسته عامل بروز این بیماری به بدن تان، از طریق تماس با مایع واکسن، ایمن باشید.

واکسیناسیون گوسفندان برند Guidar

واکسن Guidar که در اسپانیا توسعه یافته است، در برابر بیماری Ovine Johne’s OJD از دام محافظت کرده  و مرگ و میر گله های آلوده را، در صورت استفاده از واکسن در سن و شرایط مناسب، به میزان قابل توجهی کاهش می دهد. این برنامه، یک واکسیناسیون معمول و رایج نیست. به همین‌ دلیل، در صورتی که مایل به استفاده از این برند برای واکسیناسیون گله تان هستید. ابتدا با یک دامپزشک، در این باره مشورت کنید.

اگر این واکسن به بره های زیر 14 هفته، تزریق شود، یک ایمنی مادام العمر را برای گوسفند واکسینه شده تأمین خواهد کرد. این واکسن باید در زیر پوست، و در پشت گوش، تزریق شود. این بخش از بدن، تنها محل تزریق مجاز این واکسن است. همچنین، این واکسن را می توان به گوسفندان بالغ نیز تزریق کرد. اما تنها در صورتی می تواند موثر باشد که به گوسفندانی تزریق شود که در معرض OJD قرار نگرفته باشند.

اگر به فکر واکسیناسیون گوسفندان بزرگسال گله تان هستید، با یک دامپزشک تماس گرفته و در این زمینه با او مشورت کنید. به طور معمول، وزارت کشاورزی کشورهای مختلف، دستورالعمل هایی را برای شناسایی همه حیوانات واکسینه شده با Guidar ارائه می دهد.

واکسن Guidar برای انسان

واکسن Guidar برای انسان خطرناک است. هنگام استفاده از این واکسن برای تزریق به گوسفندان تان، بسیار مراقب باشید. اگر به صورت اتفاقی، این واکسن با انسان تماس پیدا کند. باعث بروز نکروز گسترده (التهاب شدید بافت) در انسان، می شود. بنابراین، رعایت نکات ایمنی، در هنگام تزریق این واکسن، ضروری است.

متاسفانه، میزان رعایت اقدامات ایمنی زیستی، برای پیشگیری از شیوع بیماری های مهم، مانند آدنوماتوز ریوی گوسفندان (که به عنوان OPA، SPA و Jaagsiekte نیز شناخته می شود) در بسیاری از مزارع پرورش گوسفند و دامداری های سراسر جهان، ناکافی است.

در هر صورت، دامداران و پرورش دهندگان گوسفند، به هیچ عنوان نباید برنامه تزریق واکسن را کنار بگذارند. در چنین شرایطی، پرورش گوسفندان بسیار دشوار خواهد بود. دومین برنامه واکسیناسیون موثر مورد استفاده بری گوسفندان، واکسن های کلستریدیال و پاستورلا (اغلب به صورت ترکیبی استفاده می شوند.) نام دارند.

واکسیناسیون گوسفندان بیماری های کلستریدیال

بیماری های کلستریدیال، تهدیدی جدی برای گوسفندان واکسینه نشده به حساب می آیند. با ابتلا به این بیماری، مرگ در عرض چند ساعت پس از تکثیر سریع باکتری و تولید اگزوتوکسین رخ می دهد، اگرچه بره های مبتلا به کزاز می توانند چند روز زنده بمانند. اما در هر صورت، این بیماری ها بسیار کشنده هستند.

برای پیشگیری از بروز تلفات جدی و گسترده، پروتکل های واکسیناسیون طولانی مدت، با استفاده از واکسنهای توکسوئید، وجود دارند که از بروز همه بیماری های شایع کلستریدیال در گوسفندان، پیشگیری می کنند. در ابتدا، دو نوبت واکسیناسیون، بین چهار تا شش هفته انجام می شود. سپس واکسیناسیون سالانه، چهار تا شش هفته قبل از زایمان میش، برای اطمینان از انتقال مقدار کافی ایمونوگلوبولین های محافظ ا طریق آغوز، انجام می شود.

بره ها از سه تا چهار ماهگی واکسینه می شوند. این برنامه قبل از پایان دوران شیرخواری، کامل می شود. مگر اینکه بره، برای کشتار، قبل از کاهش آنتی بادی مادر در حدود چهار تا پنج ماهگی فروخته شود. همه موارد بیماری کلستریدیال علیرغم وجود روش های درمانی، کشنده هستند. مگر درصد کمی از موارد ادم بدخیم و پای سیاه که در مراحل اولیه بیماری تحت درمان دامپزشکی قرار می گیرند.

شایع ترین بیماریهای کلستریدیال در گوسفندان

شایع ترین بیماریهای کلستریدیال عبارت اند از: اسهال خونی بره، کزاز، کلیه پالپی، بیماری سیاه و پای سیاه. در صورتی که گوسفندان به درستی واکسینه نشوند، این شرایط می تواند زیان های فراوانی را ایجاد کند، بنابراین، تحت هر شرایطی، واکسیناسیون گوسفندان، به طور کامل انجام شود.

موارد ابتلا به بیماری کلستریدیال در میان بره ها، ممکن است در گله ای ایجاد شوند که به دلیل عوامل مختلفی، از جمله میش های واکسینه نشده، عدم دریافت آنتی بادی اختصاصی از طریق آغوز، عدم تجمع آغوز در پستان میش به دلیل تغذیه بد و نامناسب، ورم پستان و …، شرایط کلی سلامتی گله در سطح نامطلوبی باشد.

اسهال خونی در بره ها

بره های مبتلا به اسهال خونی، معمولاً بدون بروز علائم بالینی، به این بیماری مبتلا می شوند. بره های دارای سن کمتر از یک هفته، در ابتدای شیوع این بیماری، به این اختلال مبتلا می شوند. پس از آن، بروز آلودگی با این بیماری، در بره های بزرگ تر اتفاق می افتد. بره ها معمولاً بدون بروز علائم بالینی، به این اختلال مبتلا می شوند.

بیماری سیاه در گوسفندان

بیماری سیاه، معمولاً با مهاجرت بیماری های کبدی نابالغ، در اواخر تابستان یا اوایل پاییز، در گله رخ می دهد. این بیماری می تواند گوسفندهای واکسینه نشده را، در هر سنی، تحت تأثیر قرار دهد. علائم بالینی در اثر ابتلا به این بیماری، به ندرت مشاهده می شود. گوسفندهای مبتلا به این‌ اختلال، معمولا مرده پیدا می شوند.

بیماری پای سیاه در گوسفندان

ورود کلستریدیا به بدن، از طریق زخم های پوستی، گاز گرفتن سگ، برش های پوستی، از طریق سوزن های آلوده، تجهیزات تزریق غیر بهداشتی و ضربه به دستگاه تناسلی خلفی در هنگام اصلاح دیستوسی رخ می دهد. به طور معمول، گوسفندان مبتلا به این بیماری ها، بسیار کسل و بی اشتها بوده و تب دارند. درگیری یک اندام با این بیماری، منجر به بروز لنگش شدید ناگهانی در گوسفند می شود.

ادم بدخیم در گوسفندان

ادم بدخیم، معمولاً در قوچ ها، در اواخر تابستان یا اوایل پاییز دیده می شود. واضح ترین علامت بالینی این بیماری، بروز تورم سر، به ویژه اطراف چشم ها است که باعث بسته شدن پلک ها می شود.

زبان آبی گوسفندان چیست و چه علائمی دارد؟

کزاز در گوسفندان

به طور معمول، بره های مبتلا به کزاز، سفتی ساق پای عقب را نشان می دهند. گوسفند رفته رفته به حالت خوابیده جانبی قرار گرفته و فعالیت تشنجی و نهایتا مرگ، باعث از دست رفتن آن می شود. تلفات ناشی از ابتلا به کزاز در گوسفندان، می تواند سنگین باشد.

به طور معمول، بره های مبتلا به این بیماری، سفتی پای عقب و دشواری در راه رفتن را بروز می دهند که منجر به خوابیدن جانبی، ایجاد فعالیت تشنجی که به سمت اوپیستوتونوس پیش می رود. مرگ ناشی از نارسایی تنفسی می شود. نهایتا، گوسفند مبتلا، در اثر عوارض ایجاد شده، از دست خواهد رفت.

پاستورلوز در گوسفندان

پاستورلا همولیتیکا، دارای اهمیت اقتصادی قابل توجهی برای صنعت پرورش گوسفند است. این عامل عفونی، باعث ایجاد سپتی سمی در بره های جوان، ذات الریه در گوسفندان سالمند و ماستیت در میش ها می شود. Bibersteinia trehalosi (قبلاً Pasteurella trehalosi نامیده می شد) باعث ایجاد سپتی سمی در بره های 4 تا 10 ماهه می شود.

به عنوان مثالی از اهمیت پیشگیری از بروز این بیماری، می توان گفت که پاستورلوز سیستمیک ناشی از B. trehalosi شایع ترین علت مرگ ناگهانی بره ها در انگلستان، در بین ماه های آگوست و دسامبر است. یعنی پیشگیری از بروز این بیماری در گوسفندان، حیاتی است.

برای پیشگیری از بروز این بیماری، بهتر است از واکسن هایی استفاده شود که حاوی پروتئین های ترکیب شده با آهن هستند. از آنجا که این پروتئین های ترکیب شده با آهن، از نظر آنتی ژنی مشابه هستند. در برابر سایر سروتیپ ها محافظت متقابل ایجاد می کنند.

میش های مخصوص تولید مثل، نیازمند دوره اولیه دو تزریق با فاصله بین چهار تا شش هفته و سپس تقویت کننده سالانه، چهار تا شش هفته قبل از تولد بره هستند. به طور معمول، واکسن پاستورلا با واکسن های بیماری کلستریدیال ترکیب می شود. با این حال، این برنامه واکسیناسیون پاستورلا، تنها ایمنی غیرفعال را برای بره ها، و فقط تا پنج هفته، ایجاد می کند.

می توانید با یک‌‌ دامپزشک تماس گرفته و سوالات تان را از او بپرسید.