زبان آبی گوسفندان چیست و چه علائمی دارد؟

زبان آبی  گوسفندان، یک بیماری ویروسی است که گوسفند، گاو، گوزن، بز و شتر (شتر، لاما، آلپاکا، گواناکو و ویکوانا) را درگیر می کند. اگرچه گوسفندان به شدت تحت تأثیر بیماری زبان آبی قرار می گیرند. اما گاو منبع اصلی ویروس است.

زبان آبی در انگلستان یک بیماری قابل اطلاع است. یعنی موارد مشکوک باید بلافاصله به مدیر دامپزشکی بخش در دفتر بهداشت حیوانات محلی گزارش داده شود.

این ویروس با گاز گرفتن پستانهای حیوانات منتقل می شود. معمولاً از تماس مستقیم با حیوانات آلوده منتقل نخواهد شد. اوج این بیماری در بین میش ها در اواخر تابستان و پاییز در اروپا اتفاق می افتد. در این بازه زمانی، زبان آبی در بین دام ها بیشتر دیده می شود. ویروس های عامل این بیماری می توانند مسافتهای زیادی را همراه با باد (بیش از 200 کیلومتر) طی کنند و این اولین راهی است که ویروس های زبان آبی به مناطق جدید وارد می شوند.

از لحاظ تاریخی بیماری زبان آبی  محدود به مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری (آفریقای مرکزی، آسیای جنوب شرقی) بوده است اما تغییرات آب و هوایی و الگوهای تجاری در سال های اخیر شیوع فزاینده ای را در مناطق معتدل (از جمله شمال اروپا) با شیوع حداکثر 9 سروتیپ مختلف در اروپا ایجاد کرده است. طی 10 سال گذشته مهمترین آن شیوع BTV-8 در شمال اروپا در سالهای 2006-2008 بود.

شیوع ویروس زبان سیاه تأثیر بسزایی بر تولید گوسفند در بسیاری از کشورهای قاره آفریقا و سایر نقاط دارد. تلفات در درجه اول ناشی از مرگ و میر، کاهش تولید در دوران نقاهت طولانی مدت از جمله رشد ضعیف پشم و کاهش عملکرد باروری از جمله ناباروری موقت قوچ است. نرخ مرگ و میر ناشی از ابتلا به این بیماری بسیار بالا است.

علائم بالینی زبان آبی در دام ها

زبان آبی با تغییراتی در غشای مخاطی دهان و بینی و نوار کرونری پا مشخص می شود. علائم بالینی به طور کلی در گوسفند شدیدتر است اما گاو می تواند علائم بیماری را نشان دهد. در صورت بروز علائمی مانند لنگش، آبریزش، تولید بیش از حد اشک و ترشحات از چشم و بینی، باید با دامپزشک تماس بگیرید.

علائم بالینی در گوسفند دوره  کمون ویروس، چهار تا 12 روز را دنبال می کند و بسته به نوع ویروس و نژاد گوسفند متفاوت است. معمولاً فقط در درصد کمی از گوسفند علائم بالینی مشاهده می شود، با این حال مرگ در برخی از گله ها می تواند تا 70 باشد. در گله های تحت مدیریت گسترده، مرگ ناگهانی بدون دلیل ممکن است اولین شواهد و علائم بیماری باشد. حیواناتی که از این بیماری جان سالم به در می برند با کاهش تولید گوشت و پشم می توانند وضعیت عملکرد و کارایی خودشان را از دست بدهند.

گوسفندان مبتلا تب دارند (تا 42.0 درجه سانتی گراد) و به نظر می رسد بدن آنها سفت شده و تمایلی به حرکت ندارند. آنها غالباً یک حالت با کمر قوز کرده با گردن کشیده و پایین نگه داشتن سر علائم خود را بروز می دهند.

مشکلات تنفسی

تورم صورت و گوش ها و همچنین تجمع مایع در ریه ها دیده می شود که ممکن است باعث مشکلات تنفسی شود. فرسایش پوست ممکن است روی لب ظاهر شود و به زخم تبدیل شود. غالباً آبریزش زیاد و ترشح بینی شفاف تا کدر وجود دارد. ممکن است قرمزی نوار کرونر، و اطراف پوزه و دهان وجود داشته باشد. زبان ممکن است متورم شود و کمبود اکسیژن باعث ایجاد رنگ آبی در زبان و غشاهای مخاطی شود، اما این همیشه اتفاق نمی افتد. زبان آبی همچنین می تواند باعث سقط گوسفند باردار شود و عفونت در طول فصل باروری باعث درصد زیادی از تلفات اولیه جنینی با بازگشت گوسفند به فحلی در فواصل نامنظم می شود. همچنین گاهی اوقات تغییر شکل جنین مشابه ویروس اشمالنبرگ رخ می دهد.

علائم بالینی کلیدی زبان آبی در گوسفندان، عبارتند از:

• دمای بالای مقعد
• ترشحات چشمی و بینی
• آبریزش در نتیجه زخم در دهان
• تورم دهان، سر و گردن
• سستی همراه با التهاب در محل اتصال پوست و نوار کرونر
• مشکل در تنفس
• سقط جنین

گاو مبتلا به زبان آبی تب دار (تا 40.0 درجه سانتی گراد)، به نظر می رسد ترشحات بینی شفاف تا کدر و فرسایش بر روی پوزه با برش لایه سطحی وجود دارد. اشک بیش از حد تولید می شود اما ضایعات آشکار چشم وجود ندارد. میزان مرگ و میر معمولاً در گاو بسیار کمتر از گوسفند است.

علائم بالینی زبان آبی در گاو، عبارتند از:

• تب تا (40.0 درجه سانتی گراد)
• ترشحات بینی
• تورم سر و گردن
• ملتحمه (آبریزش چشم)
• تورم و زخم دهان
• پستان های متورم
• بیرون ریختن بزاق از دهان
• سقط جنین

اکثر حیوانات بالغ فقط علائم بالینی خفیفی را نشان می دهند، یا هیچ علامتی از بیماری ندارند.

علائم بیماری زبان آبی در گوساله ها، عبارتند از:

اگر گاو در دوران بارداری آلوده باشد، گوساله ها می توانند قبل از تولد به بیماری زبان سیاه ( BTV -8) مبتلا شوند. علائم عفونت عبارتند از:

• گوساله هایی که کوچک، ضعیف، بدشکل یا کور به دنیا می آیند.
• مرگ گوساله ها در چند روز پس از تولد.
• سقط جنین

دامداران و دامپزشکان باید زبان آبی را به عنوان علت احتمالی گوساله هایی که این علائم را نشان می دهند، در نظر بگیرند.

میش ها حامل ویروس زبان آبی هستند. آنها هنگام گاز گرفتن حیوان آلوده به ویروس آلوده می شوند. این ویروس زمانی پخش می شود که حیوان آلوده پستان دام ها را گاز می گیرد. به محض اینکه ویروس BTV به عفونت منتقل شد، حیوان تا پایان عمر ناقل آن خواهد بود.

تشخیص زبان آبی در دام ها

تشخیص مبتنی بر علائم بالینی، تشخیص ویروس با آزمایش قطعات ویروس با استفاده از تکنیک حساس به نام PCR یا نمونه گیری خون برای آزمایش آنتی بادی های ویروس زبان آبی است.

درمان زبان آبی در دام ها

درمان بیماری زبان آبی در دام ها، محدود به درمان آنتی بیوتیکی برای کنترل عفونت های باکتریایی ثانویه و ضد التهاب ها برای تسکین علائم است.

کنترل بیماری زبان آبی بسیار مشکل است. در حالی که کنترل به منظور دور نگه داشتن حیوانات حساس از حیوانات ناقل است. اما این روش همیشه عملی نیست. البته می توان با استفاده از حشره کش های تا حدودی وضعیت در میش ها را کنترل  کرد.  اما انجام این کار تا حدودی پرهزینه و گران است. جلوگیری از حرکت دام های مبتلا به این بیماری ممکن از شیوع بیماری در منطقه پیشگیری کند. این بیماری بر افراد یا ایمنی غذا تأثیر نمی گذارد، اما شیوع بیماری می تواند منجر به بروز برخی مشکلات در نگهداری دام ها و محدودیت های تجاری شود. اگر دامداری می کنید، باید مراقب باشید و هرگونه علائم بیماری زبان سیاه در حیوانات خود را گزارش دهید.

پیشگیری و کنترل زبان آبی در گوسفندان

برخی راهکار ها برای پیشگیری و کنترل زبان آبی در گوسفندان، عبارتند ار:

• گاو و گوسفند خود در برابر بیماری زبان سیاه، به ویژه سویه های BTV -4 و BTV -8 واکسیناسیون کنید.
• در صورت شیوع بیماری، APHA محدودیت های حرکتی را در مناطق اطراف محل آسیب دیده اعمال می کند.
• واکسیناسیون بهترین راه برای محافظت از حیوانات در برابر ویروس زبان سیاه است. باید با دامپزشک مشورت کنید که آیا واکسیناسیون به نفع تجارت شما خواهد بود یا خیر. ایمنی کامل حیوانات شما ممکن است تا 6 هفته طول بکشد زیرا حیوانات شما باید 2 تزریق واکسن را با فاصله 3 هفته انجام دهند.

در صورت شیوع بیماری زبان آبی، محدودیت های حرکتی برای نشخوارکنندگان زنده اعمال می شود، از جمله:

• گاو
• گوسفند
• بزها
• گوزن
• شترها

دستورالعمل بیماری زبان آبی در حیوانات واردارتی

قبل از واردات حیوانات از کشورهای مبتلا به زبان سیاه، باید از دامپزشک در مورد خطرات و وضعیت سلامت حیواناتی که می خواهید وارد کنید مشاوره بگیرید. اگر حیوان وارد می کنید باید:

• اطمینان حاصل کنید که حیوانات مدارک لازم را برای تأیید واکسیناسیون علیه گونه های صحیح زبان سیاه دارند. این بستگی به این دارد که بخواهید دام خود را از کدام کشور وارد می کنید.
• در نظر بگیرید که فروشنده چه تضمینی مانند آزمایش قبل از صادرات برای اثبات مصونیت از BTV می تواند ارائه دهد.
• قبل از معرفی حیوانات جدید ،گله خود را در برابر گونه های مربوط به زبان سیاه پیش واکسینه کنید
• حیواناتی که تست زردی آنها مثبت است، منهدم می شوند. هر حیوانی که با یک وسیله نقلیه حرکت کرده و در معرض خطر عفونت قرار دارد نیز ممکن است منهدم شود. هیچ گونه غرامت برای حیوانات کشته شده پرداخت نمی شود.
• همه حیوانات دیگر در محل هایی که در معرض ابتلا هستند، تحت محدودیت حرکت قرار می گیرند . این محدودیت ها تا زمانی که عدم شیوع بیماری تایید شود اعمال می شود. این محدودیت ها ممکن است چند هفته طول بکشد.

منابع:

https://www.nadis.org.uk/disease-a-z/sheep/bluetongue-in-cattle-and-sheep/

https://www.gov.uk/guidance/bluetongue