انواع عفونت قارچی در ماهی ها

عفونت های قارچی ماهی یکی از رایج ترین مشکلاتی هستند که ممکن است در نگهداری ماهی ها با آن ها مواجه شوید. چه آکواریوم دارهای با تجربه و چه افرادی که مبتدی هستند ممکن است شیوع قارچ را در میان ماهی های خود تجربه کنند. انواع مختلفی از قارچ ماهی وجود دارد که هر کدام علل، علائم و درمان خاص خود را دارند. درمان هر چه سریع تر بیماری قارچ، شانس زنده ماندن ماهی های شما را افزایش می دهد.

 به گروه بزرگی از جانداران یوکاریوت، قارچ گفته می شود که شناخته شده ترین آنها مخمرها، کپک ها و قارچ های چتری هستند. قارچ ها اغلب با گیاهان اشتباه گرفته می شوند، در حالیکه قارچ ها یک گروه کاملا جداگانه هستند. در واقع، قارچ ها در طبقه بندی مخصوص خودشان قرار دارند.

قارچ ها مانند گیاهان فتوسنتز نمی کنند. آنها غذا را با جذب مواد آلی ساخته شده توسط سایر موجودات زنده مصرف می کنند. به این فرایند هتروتروفی گفته می شود. قارچ ها برای جذب ملکول های غذا از سایر موجودات زنده آنزیم های گوارشی ترشح می کنند.

اغلب قارچ ها فوق العاده کوچک و حتی برخی از آنها تک سلولی هستند. قارچ ها به سه گروه اصلی شامل کپک های رشته ای چند سلولی، قارچ های رشته ای و مخمرهای میکروسکوپی تک سلولی تقسیم می شوند. تقسیم بندی قارچ ها در درجه اول بر اساس چرخه زندگی، ساختار و نوع هاگ آنها است. هاگ ها واحد تولید مثلی هستند که قارچ ها برای انتشار در مناطق جدید از آن استفاده می کنند.

حدود 120000 گونه قارچی وجود دارد، اما تنوع زیستی این موجودات هنوز به طور کامل مشخص نیست.

بررسی ها نشان می دهد که ممکن است تا 3.8 میلیون گونه قارچ مختلف وجود داشته باشد.بسیاری از انواع قارچ ها بسیار انعطاف پذیر هستند. این ویژگی به قارچ ها اجازه می دهد در زیستگاه هایی که معمولاً بی ثمر هستند به راحتی زندگی کنند. به همین علت قارچ ها حتی در محیط هایی مانند بیابان ها، دریاهای عمیق و مناطقی با سطوح بالای نمک یا تشعشعات یونیزان نیز دیده می شوند.

بیشترین انواع قارچ ها زمینی هستند، اما برخی دیگر از قارچ ها تمام زندگی خود یا حداقل بخشی از آن را در آب می گذرانند. این ها قارچ هایی هستند که ممکن است شما به عنوان یک آکواریوم دار با آنها روبرو شوید.

قارچ های آبی از رشته های متعددی به نام ریسه یا هیف تشکیل می شوند. این رشته ها می‌توانند به طول چند اینچ هم برسند. هیف های جدید از هیف های موجود انشعاب گرفته و رشد می کنند. این ساختار نسبت سطح به حجم ارگانیسم را به حداکثر می رساند.

قارچ ها نقش حیاتی در اکوسیستم های طبیعی دارند. آنها معمولاً تجزیه کننده های اولیه در یک شبکه غذایی هستند. قارچ ها مواد آلی را که بخش کلیدی اکثر چرخه های مواد مغذی است، به راحتی تجزیه می کنند. با این حال، قارچ ها می توانند مشکلات سلامتی مختلفی برای ماهی های شما در آکواریوم ایجاد کنند. شناخت کامل شما از قارچ ها باعث می شود تا بتوانید در صورت ابتلا به بیماری های قارچی به ماهیان خود کمک کنید.

علل عفونت های قارچی در ماهی ها چیست؟

هاگ های قارچی به طور مداوم در آکواریوم ها وجود دارند، اما معمولاً ضرری برای سلامت ماهی ها ندارند. در واقع دو علت اصلی شامل پایین بودن کیفیت آب و یا ضعیف بودن ماهی باعث می شود که این قارچ ها مشکل ساز شوند.

پایین بودن کیفیت آب باعث می شود تا اسپورهای قارچ به سرعت رشد کنند. به همین علت است که حفظ محیطی سالم برای ماهی‌ ها اهمیت بسیار زیادی دارد. در واقع شرایط نامناسب آکواریوم، محیط را به مکان مناسبی برای رشد همه پاتوژن ها تبدیل می کند که قارچ فقط یکی از آنها است. از طرفی دیگر یک ماهی ناسالم به دلیل داشتن سیستم ایمنی ضعیف بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت های قارچی قرار دارد. به همین دلیل است که بیماری های قارچی معمولاً به بیماری های ثانویه تبدیل می شوند.

حتی یک ماهی تحت استرس نمی تواند به خوبی با عوامل بیماری زا مقابله کند.

ماهی هایی که زخم باز دارند بیشترین احتمال ابتلا به بیماری های قارچی را دارند. زخم‌های فیزیکی معمولاً به دلیل درگیری رخ می دهند. اما با این حال این زخم ها می‌توانند در اثر جابجایی در تور، عفونت‌های انگلی یا زخم های ناشی از عفونت‌های باکتریایی نیز ایجاد شوند. می توان گفت که برخی از گونه‌های قارچی همیشه و در همه آکواریوم ها وجود دارند. اما با این حال اضافه کردن ماهی های جدید یا تجهیزات دست دوم باعث می شود که گونه های دیگری از قارچ به آکواریوم شما اضافه شود.

عفونت های قارچی شایع در ماهی ها

پاتوژن های آکواریومی اشکال مختلفی دارند که بیماری های قارچی از شایع ترین آنها هستند. گونه های مختلف قارچ در ماهی های شما به طور متفاوتی ظاهر می شوند. برخی از قارچ ها فقط روی گونه های خاصی از ماهی ها تأثیر می گذارند، در حالیکه برخی دیگر می توانند تقریباً برای همه ماهی ها مشکل ساز باشند.

شما باید به طور مرتب سلامت ماهی های خود را بررسی کنید.  مراقب علائمی باشید که می تواند نشان دهنده بیماری باشد. اگر هر چه سریع تر بیماری را درمان کنید، شانس زنده ماندن ماهی شما بیشتر می شود. برخی از شایع ترین بیماری های قارچی در ماهی ها عبارتند از:

بیماری قارچ پنبه ای

بیماری قارچ پنبه ای شایع ترین بیماری قارچی در صنعت آکواریوم، به ویژه در آب شیرین یا شور است. معمولا به راحتی می توانید این بیماری را در ماهی های خود شناسایی کنید. قارچ ها به صورت لکه های خاکستری یا سفید در امتداد پوست ماهی یا اطراف آبشش ظاهر می شوند. قارچ ها بر روی بدن ماهی مانند کرک به نظر می رسند.

این ضایعات به عنوان عفونت های کوچک و موضعی شروع می شوند، اما می توانند به سرعت در سراسر بدن ماهی پخش شوند و شدت بیماری را افزایش دهند. با پیشرفت عفونت، رنگ ضایعات تغییر می کند. رنگ سفید به تدریج به قرمز، قهوه ای یا سبز تبدیل می شود. بسته به شدت بیماری، ممکن است رنگ ماهی به طور کامل تغییر کند.

برای تشخیص مشکل، تکه های کرکی باید از بدن ماهی خراشیده شوند. بررسی این تکه ها در زیر میکروسکوپ رشته های متعدد هیف را نشان می دهد. بیماری قارچ پنبه ای به عنوان یک عفونت ثانویه می تواند به یک زخم فیزیکی تبدیل شود. قارچ پوست را می شکافد و به پاتوژن اجازه ورود می دهد.

یک آکواریوم بیش از حد شلوغ و شرایط نامناسب آب می‌تواند احتمال عفونت اولیه را افزایش دهد.

اصطلاح بیماری قارچ پنبه ای به همه عفونت‌های قارچی که پوست یا آبشش‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهند تعمیم داده می شود. زیرا این بیماری همیشه به روشی مشابه و با ضایعات کرکی رخ می دهد. درمان را می توان با استفاده از حمام نمک انجام داد، اما داروهای ضد قارچی وجود دارد که می توان آنها را از فروشگاه ها خریداری کرد.

فساد آبشش

این بیماری بسیار کمتر از بیماری قارچ پنبه ای است، اما گاهی اوقات در آکواریوم ها نیز دیده می شود. این بیماری معمولا کپورها را آلوده می‌کند. کپور، در آکواریوم‌های خانگی نگهداری نمی‌شود، به همین دلیل است که فساد آبشش در شیلات اروپایی شایع‌تر است. این بیماری در اطراف آبشش ماهی مخاط تولید می کند. این مخاط باعث دشوار شدن تنفس ماهی می شود. ماهی های آلوده معمولا به دلیل کمبود تنفس به سطح آب می روند و سعی می کنند هوا را ببلعند.

آبشش ها به تدریج پوسیده و فاسد می شوند. در صورت پیشرفت بیماری آبشش ها به طور کامل از بین می روند. اگر بافت آبشش پاره شود، هاگ قارچ به ماهی های دیگر گسترش پیدا می کند. فساد آبشش در صورت عدم درمان سریع می تواند کشنده باشد و درمان آن دشوار است. بنابراین در وهله اول باید از تماس ماهی با این قارچ پیشگیری کنید.

بیماری ایکتیوسپوریدیوم

ایکتیوسپوریدیوم قارچی است که قبل از اینکه به بیرون گسترش یابد، اندام های داخلی ماهی را هدف قرار می دهد. تمرکز اصلی این بیماری کبد و کلیه ها است، اما با پیشرفت عفونت، بیماری می تواند تقریباً در هر نقطه از بدن گسترش یابد. ماهی به محض ابتلا به این بیماری قارچی، تعادل خود را از دست می دهد. همچنین این بیماری باعث ظاهر شدن کیست یا زخم های خارجی در بدن ماهی می شود.

زمانی که بیماری به صورت زخم های خارجی رخ می دهد، قابل درمان نیست و ماهی احتمالاً خواهد مرد. بنابراین، مهم است که به علائم رفتاری ماهی توجه کنید تا قبل از اینکه خیلی دیر شود بتوانید بیماری را درمان کنید. درمان معمولاً شامل افزودن محلول 1٪ فنوکسی اتانول یا کلرومیستین به غذا است. اما با این حال اضافه کردن این مواد شیمیایی می تواند ماهی شما را بیشتر در معرض خطر قرار دهد. تلاش برای درمان این بیماری معمولاً بی‌اثر است، بنابراین  ماهی آلوده را هر چه سریع تر از آکواریوم خارج کنید. این کار باعث پیشگیری از ابتلا این بیماری به سایر ماهی ها می شود.

بیماری اگزوفیالا

قارچ های اگزوفیالا هیف یا ریسه های منشعبی دارند که عرض آنها نامنظم است. این قارچ ها به طور معمول به اندام های داخلی بدن حمله می کنند و بر کلیه ها، کبد و طحال تاثیر می گذارند. با پیشرفت بیماری، تومورهای گوشتی زرد یا سفید روی کلیه و کبد ماهی رشد می کند. این گرانولوم های گوشتی باعث بزرگ شدن کلیه های ماهی می شود. ماهی به طور غیر عادی شنا می کند. رنگ ماهی تیره تر شده و ماهی بی حال می شود. این بیماری در مقایسه با سایر بیماری های قارچی شیوع کمتری دارد.

درمان عفونت های قارچی در ماهی ها

هر روز زمانی را به تماشای ماهی خود اختصاص دهید و به دنبال علائم شایع بیماری قارچی باشید. انجام منظم این کار به شما کمک می کند تا مشکل را زود تشخیص دهید. هر چه زودتر متوجه بیماری شوید، سریعتر می توانید آن را درمان کنید. اگر فقط یکی از ماهی ها به بیماری قارچی مبتلا است، در اسرع وقت ماهی بیمار را جدا کنید. این کار احتمال گسترش قارچ به ماهی های دیگر را کاهش می دهد. داروهای ضد قارچ معمولاً بهترین راه حل برای درمان بسیاری از بیماری های قارچی هستند.

اما با این حال برخی از بیماری های قارچی به درمان‌های  خاص نیاز دارند. بنابراین همیشه قبل از تلاش برای درمان بیماری، باید به‌طور کامل در مورد آن تحقیق کنید.درمان‌های مختلف به زمان‌های متفاوتی برای اثربخشی نیاز دارند. حتی گاهی لازم است برای درمان بیماری به دامپزشک مراجعه کنید.در حالت ایده آل، شما هرگز نمی خواهید ماهی ها به عفونت های قارچی مبتلا شوند، بنابراین پیشگیری از بیماری ها باید در اولویت قرار گیرد.

چگونه از عفونت های قارچی در ماهی پیشگیری کنیم؟

هیچ تضمینی وجود ندارد که یک ماهی حتی با درمان بتواند از بیماری قارچی جان سالم به در ببرد. اما با این حال چند راهکار ساده وجود دارد که به کمک آن می توانید احتمال بیماری های قارچی را در ماهی های خود کاهش دهید. از جمله: شما باید بدانید که چگونه آکواریوم خود را تمیز کنید. یکی از نکات مهم  پاک کردن جلبک های اضافی است.

هنگام خرید ماهی جدید از فروشگاه، ابتدا علائم بیماری را در ماهی بررسی کنید. اگر علائم بیماری مشاهده کردید، از جای دیگری خرید کنید. هر بار که ماهی جدید یا تجهیزات دست دوم را به آکواریوم خود اضافه می کنید، پاتوژن هایی مانند قارچ ها می توانند وارد آکواریوم شوند. قرنطینه می تواند به پیشگیری از این مشکل کمک کند.

محیط ناسالم به پاتوژن ها اجازه رشد می دهد. عوامل بیماری زا در شرایط بد بسیار خوب عمل می کنند. بنابراین اگر از آکواریوم خود به خوبی نگهداری کنید، قارچ ها نمی توانند به راحتی ماهی های شما را آلوده کنند. هر هفته از کیت تست آب استفاده کنید. کیت تست آب درصد آمونیاک، نیتریت و یا قلیایی بودن آب را به شما نشان می دهد.  اگر پارامترها مناسب نیستند، می توانید قبل از اینکه ماهی های شما بیمار شوند آنها را اصلاح کنید.